Hoe kan ons stukje vlees zo goedkoop zijn?

In NCRV’s Altijd Wat een reportage over een van de verborgen krachten achter ons spotgoedkope lapje vlees: genetisch gemodificeerde soja. Dit eiwitrijke wondermiddel wordt verwerkt in veevoer. Nederland is met zo’n 8 miljoen ton per jaar Europees kampioen soja invoeren, vooral afkomstig uit Argentinië. Door soja is de kiloknaller altijd in de aanbieding. Maar de gevolgen van de grootschalige teelt van sojabonen in Zuid-Amerika zijn ernstig. Ontbossing, milieuschade en Indianen die verdreven worden van hun land. Een reportage over de werkelijke prijs die we met z'n allen betalen voor ons vlees.

In het tweede deel van het programma wordt Mark Lynas geïnterviewd. Tot een paar jaar geleden was de Brit één van de felste activisten tegen genetisch modificatie. Hij vond het levensgevaarlijk. Maar tegenwoordig niet meer. Sterker nog, hij is van kamp veranderd en is nu zelfs voorstander van deze technologie. Frènk van der Linden zoekt hem op en spreekt over zijn radicale verandering en de voor en tegens van genetische modificatie.

Lynas geeft geen enkele aanleiding om te denken dat hij voorstander is van de bio-industrie, maar de suggestie wordt in dit programma niet voorkomen. Lynas is meer voorstander van modificatie van planten om deze meer geschikt te maken voor het verbouwen in Europa.

Wanneer er minder vlees gegeten zou worden in de wereld zou ook de ontbossing voorkomen kunnen worden.

Een van de antwoorden kwam een dag later via een rapport van de Onderzoeksraad Voor Veiligheid.

Veiligheid vlees niet gewaarborgd

Bedrijfsleven en overheid slagen er niet in de veiligheid van het vlees in de schappen te waarborgen. Het slachtproces in Nederlandse slachterijen biedt te weinig zekerheden om te voorkomen dat onveilig vlees de consument bereikt. Voorts worden de veiligheidsrisico’s van geïmporteerd vlees onvoldoende beheerst en zijn er weinig instrumenten voorhanden om fraude op te sporen. Dit schrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid in zijn rapport ‘Risico’s in de vleesketen’, dat 26 maart is gepubliceerd.

Vleesvervangers te kust en te keur

Zonder het te weten eten veel mensen al jaren vleesvervangers. Zij zijn nu eenmaal goedkoper dan vlees en de smaak kan vrijwel gelijk worden gemaakt. De markt is de laatste 10 jaar meer dan verdubbeld.
De basis voor vleesvervangers kan zijn: soja, lupine, tarwe- en erwteneiwit, magere melk, algen of paddenstoelen. Sommige vleesvervangers zijn verrijkt met vitamine B-12, een belangrijke vitamine die wel in vlees zit, maar niet in plantaardig voedsel of zijn verrijkt met ijzer. Een deel van de vleesvervangers dat dierlijke producten bevat is niet geschikt voor veganisten.

Producenten van vleesvervangers geschikt voor vegetariërs en veganisten
Alpro soya is gemaakt van soja. www.alpro.com
De vegetarische slager maakt producten van beeter (sojameel en water) en lupine. www.devegetarischeslager.nl
Provamel is gemaakt van soja. www.provamel.nl
Tivall is gemaakt van tarwe en soja en is verrijkt met B12 en ijzer. www.tivall.nl
Vivera is gemaakt van soja en is verrijkt met B12 en ijzer. www.vivera.com

Vleesvervangers niet geschikt voor veganisten
Valess is gemaakt van magere melk en algen. www.valess.nl
Quorn is gemaakt van een eiwit verwant aan een paddenstoel en bevat kippen-ei. www.quorn.nl

Veeteelt in Europa kan veel duurzamer

Duurzamere regionale voedselvoorziening is mogelijk.

Persbericht Milieudefensie Amsterdam, 20 december 2012 – Er is genoeg ruimte in Europese landen om alle voedsel voor mensen en veevoer voor landbouwdieren te telen en onze voedselvoorziening zo te verduurzamen. Dat blijkt uit een vandaag gepubliceerde studie van onderzoeksbureau Alterra in opdracht van Milieudefensie. Klaas Breunissen, campagneleider voedsel van Milieudefensie: “We moeten stoppen met het gesleep van voedsel over de wereld en de voedselvoorziening regionaliseren. De Alterra-studie laat zien dat een duurzame voedselproductie in Europa goed mogelijk is”.
Belangrijke stap in het verduurzamen van onze voedselproductie is veevoergewassen dichter bij huis telen in plaats van in Zuid-Amerikaanse landen waar sojaplantages een drijvende kracht achter ontbossing zijn.
Met ons huidige voedingspatroon in Nederland zijn we voor 68 procent afhankelijk van dierlijke producten voor eiwitten, voor de productie hiervan wordt jaarlijks zo'n 2 miljoen ton soja gebruikt voor veevoer in Nederland. Alterra heeft in opdracht van Milieudefensie gezocht naar een optimale balans tussen de teelt van voedings- en veevoergewassen, het aantal productiedieren en het dagelijkse dieet van de mensen in een willekeurig Europees land. Randvoorwaarden daarbij waren dat de voedselvoorziening regionaal moet plaatsvinden en de stikstofkringloop gesloten wordt. Dat wil zeggen dat er geen overbemesting plaatsvindt door de veehouderij in Europa en de landbouwgrond in Zuid-Amerikaanse landen niet verarmt door de monocultuur.
Uit de berekeningen van Alterra blijkt dat er in een land als Nederland voldoende ruimte is om alle voedsel en veevoer te verbouwen dat nodig is om de bevolking te voeden. Die ruimte is er zelfs als wordt uitgegaan van het huidige consumptiepatroon in Nederland. In andere Europese landen met een dieet met minder dierlijke eiwitten kan dat al helemaal.
Het door Alterra ontwikkelde rekenmodel laat goed de relatie zien tussen het consumptiepatroon van de mensen, de benodigde grond die nodig is om het voedsel te produceren en het aantal landbouwdieren dat gehouden kan en moet worden. Het model is een eerste aanzet en moet nog verder worden ontwikkeld. Alterra-onderzoeker Anouk Cormont: "Het model houdt rekening met de belangrijkste elementen van de stikstofkringloop. Een interessante vraag is hoe de balans uit zou vallen voor andere mineralen zoals bijvoorbeeld fosfor en kalium".
Milieudefensie beschouwt de Alterra-studie als een steun in de rug voor haar campagne voor de productie van Kleine Hoefprint kaas, waarbij de Zuid-Amerikaanse soja in het voer van de koeien die de melk voor de kaas leveren, is vervangen door in Europa geteelde veevoergewassen. Klaas Breunissen: “Met die campagne maken we zichtbaar dat veel consumenten willen dat ons dagelijkse voedsel geteeld wordt in de regio en niet ten koste gaat van het Zuid-Amerikaanse regenwoud. De studie van Alterra laat zien dat Europese veevoerteelt een reële mogelijkheid is”.

Tot zover het persbericht.
Wat Milieudefensie hier en op de site over de Kleine Hoefprint niet bij vertelt, dat dit beleid betekent dat Nederland haar veestapel rigoureus zou moeten inkrimpen. Dat is prima en levert nog meer voordelen op, maar is wel zo duidelijk.

Ons vee vreet meer dan schroot alleen

Tjerk Gualtherie van Weezel schrijft in de Volkskrant van 20 juni over het koolzaad dat van de Oekraïne wordt verscheept naar Nederland. Hier wordt voor biodiesel de olie eruit geperst en de schroot wordt aan het vee gevoerd. Hij schrijft hierover:

Pardon?
Schroot is het afvalproduct dat overblijft als alle olie uit het zaad is geperst. In Nederland wordt dat allemaal verwerkt in veevoer. Door de enorme veestapel die we in West-Europese stallen hebben gepropt, is er in dit gedeelte van de wereld veel vraag naar schroot. Onze kippen, koeien en varkens leven dus op Oekraïens zaad.
Tot zover.

Wat hij niet schrijft is welk percentage van het veevoer afkomstig is van schroot. Met raapzaad en zonnebloemproducten komt dit op 13%.
Jaarlijks wordt in Nederland circa 21,5 miljoen ton diervoeder geproduceerd. Het gaat hierbij om mengvoeders, kalvermelk, enkelvoudige voeders en vochtrijke diervoeders. De grondstoffen hiervoor zijn afkomstig uit binnen- en buitenland. Ze bestaan voornamelijk uit plantaardige producten, zoals graan, soja en tapioca. Voorts uit bijproducten van de voedings- en genotmiddelenindustrie, zoals bierbostel, sojameel, citruspulp, aardappelvezels, tarwegries en dierlijke vetten.
Meer dan de helft van het veevoer bestaat uit granen of granenbijproducten. Soja maakt 11% uit.
Mocht de schrijver de indruk gewekt hebben dat ons vee alleen maar afvalproducten eet wat voor menselijke consumptie ongeschikt is, dan is dat hiermee recht gezet. Ook het schroot zou voor voedsel voor mensen of via vergisting voor energie gebruikt kunnen worden.

Verantwoorde veevoersoja niet duurzaam

Persbericht Milieudefensie Amsterdam, 8 juni 2011 – De import van gecertificeerde soja, zogeheten RTRS-soja, dreigt een daadwerkelijke verduurzaming van veevoer te belemmeren. Dat stelt Milieudefensie in reactie op de eerste verkoop vandaag in Nederland van het omstreden veevoerproduct. “Het is onverantwoord om RTRS-soja "verantwoord" of "duurzaam" te noemen”, aldus Klaas Breunissen van Milieudefensie. Met het certificaat Roundtable on Responsible Soy (RTRS) pretendeert een internationaal samenwerkingsverband van telers, industriële bedrijven en maatschappelijke organisaties sojateelt aan sociale en milieucriteria te binden. Nederlandse bedrijven als Ahold en FrieslandCampina nemen hieraan deel.

De RTRS-standaard schiet echter ernstig tekort. Zo wordt bij de productie ontbossing niet expliciet uitgesloten. Bovendien dreigt enorme vervuiling van het milieu door het volop gebruiken van het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat.

De grootschalige teelt van veevoersoja voor Europese varkens, kippen en koeien veroorzaakt gigantische milieu- en sociale problemen. In Zuid-Amerika wordt oerwoud gekapt voor de aanleg van sojaplantages. Ook leidt de sojateelt zelf tot desastreuse milieuvervuiling en gezondheidsproblemen van de lokale bevolking vanwege het overvloedige gebruik van bestrijdingsmiddelen. Verdere gevolgen zijn ook de uitputting van de grond daar en overbemesting en verzuring van het milieu in Europa.

Echte duurzame landbouw is alleen te bereiken door kringlopen te sluiten. Dat kan door Zuid-Amerikaanse soja te vervangen door in Europa geteelde veevoergewassen. Dan wordt mest van Europese veehouderij teruggebracht op op de akkers waarop de veevoergewassen worden geteeld.

Milieudefensie roept alle spelers in de vlees- en zuivelketen op om soja zo snel mogelijk te vervangen door Europese veevoergewassen en zo de mineralenkringloop te sluiten. “De sector moet haar tijd en energie niet langer verspillen aan een schijnoplossing als de RTRS.”, aldus Breunissen.

Supermarkten willen omschakelen naar duurzame soja

Supermarkten erkennen 'drama achter goedkoop vlees'
CBL wil omschakelen naar duurzame veevoersoja
Milieudefensie biedt hulp aan om plannen te verbeteren

Persbericht Milieudefensie Amsterdam, 11 juni 2009 - De Nederlandse supermarkten hebben vandaag bekend gemaakt om te willen schakelen naar duurzame soja voor de productie van vlees, zuivel en eieren. Milieudefensie juicht het toe dat de supermarkten stappen willen zetten om de problemen van de sojateelt in Zuid Amerika op te lossen. Duidelijk is wel dat de supermarkten daarvoor nog wat huiswerk zullen moeten doen, de vandaag gepresenteerde plannen zijn nog voor verbetering vatbaar.

Wouter van Eck, campagneleider Landbouw en Voedsel bij Milieudefensie:
“Nu supermarktkoepel CBL heeft aangekondigd de sojateelt te willen verduurzamen lijken verbeteringen mogelijk. De supermarkten zien echter belangrijke oplossingen nog over het hoofd. Door te zorgen voor meer en aantrekkelijker geprijsde vleesvervangers kan het gebruik van veevoersoja worden teruggedrongen. Daarnaast zorgt gebruik van meer Europese voedergewassen er voor dat er minder veevoer van de andere kant van de wereld gehaald hoeft te worden.”

Nederland is de tweede grootste importeur van soja ter wereld. Ruim 90 procent van de soja die in ons land blijft, wordt gebruikt als goedkoop veevoer, vooral voor kippen en varkens in de intensieve veehouderij. De productie van kipfilets en speklapjes is nu gebaseerd op goedkope veevoersoja die in ontboste gebieden wordt verbouwd. Milieudefensie startte dit voorjaar de campagne over het 'drama achter goedkoop vlees’, waarmee ze marktleider Albert Heijn wil bewegen oerwouden in Zuid Amerika te redden. Met de website www.stopfoutveevoer.nl, radiospotjes en een tour langs AH-filialen wist Milieudefensie al tienduizenden klanten te mobiliseren. De supermarkt weigerde tot nu toe echter te stoppen met het gebruik van fout veevoer.

Van Eck: “De supermarkten hebben de positie om iets te doen aan de problemen in Zuid Amerika. Maatschappelijk verantwoord ondernemen houdt in dat er echte stappen gezet zullen moeten worden tegen het drama achter goedkoop vlees. We gaan dan ook graag met de supermarkten in gesprek om bij te dragen aan de noodzakelijke verbetering van de vandaag gepresenteerde plannen.”

Kip en karbonade van Albert Heijn veroorzaken ontbossing

Campagne tegen 'drama achter goedkoop vlees'

Persbericht Milieudefensie Amsterdam, 12 maart 2009 -
Milieudefensie start een campagne om Albert Heijn te bewegen oerwouden in Zuid-Amerika te redden. Voor het vlees dat de grootste supermarkt in ons land verkoopt wordt nu veel veevoersoja gebruikt. De teelt hiervan leidt aan de andere kant van de wereld tot grootschalige ontbossing. Milieudefensie roept klanten van Albert Heijn op om hun supermarkt om verbeteringen te vragen.

Milieudefensie voert campagne met het beeld van een brulaap, verpakt als kiloknaller in de supermarkt. Dit dier staat symbool voor alle zeldzame planten en dieren die door de ontbossing voor veevoersoja verdwijnen.

Met een tour langs een groot aantal filialen in heel het land worden de komende weken klanten van Albert Heijn geïnformeerd over het drama achter goedkoop vlees. Belangstellenden wordt daarbij gevraagd een oproep aan Albert Heijn te onderschrijven. Vrijdag doet deze tour een supermarkt in Amsterdam aan.

Nederland is als doorvoerhaven de tweede grootste importeur van soja ter wereld. Ruim 90 procent van de soja die in ons land blijft wordt gebruikt als goedkoop veevoer, vooral voor kippen en varkens in de intensieve veehouderij. De productie van kipfilet en speklapjes veroorzaakt zo tot grootschalige ontbossing. Als grootste supermarkt heeft Albert Heijn hierbij een belangrijke rol.
Milieudefensie heeft de supermarktketen al herhaaldelijk gevraagd te zorgen voor meer vleesvervangers, beter veevoer en verantwoord vlees.
Echte verbeteringen bleven tot nu toe uit. De publiekscampagne moet hier
verandering in brengen.

Campagneleider Wouter van Eck van Milieudefensie: "Veel mensen verwachten dat Albert Heijn hen kwaliteitsproducten biedt. Helaas klopt dit niet, er schuilt een drama achter goedkoop vlees. Albert Heijn moet nu snel stappen zetten om de ontbossing voor fout veevoer stoppen."

Debat over het veelzijdige stukje vlees

POLITIEK DEBAT ONDER LEIDING VAN JAN TERLOUW
"HET VEELZIJDIGE STUKJE VLEES"

Milieudefensie, de Nederlandse Vegetariërsbond en Stichting Varkens in Nood
organiseren samen een politiek debat over de noodzaak
tot verandering van vleesproductie en consumptie.

►► A C H T E R G R O N D

De productie van vlees heeft allerlei negatieve gevolgen voor dierenwelzijn, voor de honger in de wereld en voor het milieu. Denk aan de sloop van enorme oerwouden voor de teelt van soja voor varkensvoer, dieren die hun hele leven in stalen kooien vastgezet worden en graan dat in plaats van aan hongerige mensen aan kippen wordt gegeven. Nederland neemt in de wereld van het vlees een vooraanstaande positie in wat betreft het aantal dieren en de consumptie van dierlijke producten. En Nederland loopt voorop bij de ontwikkeling van nog efficiëntere, nog dieronvriendelijkere manieren om de productie te verhogen.

► Vraagstelling aan de politiek:

De negatieve gevolgen van de productie van vlees zijn welbekend, maar wat denken de politici er aan te zullen doen? Of moet de verantwoordelijkheid voor de productiedieren aan de markt (lees: de consument) aan de EU of aan de supermarkten overgelaten worden?

Is het misschien wel zo dat de problematiek van vlees eten door milieu- en dierenbeschermings-organisaties (bewust) wordt overdreven? Of is de politiek van mening dat de Nederland minder vlees moet eten en dat hiervoor een extra belasting op vlees geheven moet worden?

Op deze en andere vragen zullen de politici

Boris van der Ham (D66 Tweede Kamer)
Ger Koopmans (CDA Tweede Kamer)
Krista van Velzen (SP Tweede Kamer)
Harm Evert Waalkens (PvdA Tweede Kamer)
Jan Mulder (VVD Europees Parlement)

antwoord moeten geven. Het debat staat onder leiding van Jan Terlouw.


►► P R O G R A M M A

Paradiso Weteringschans 6-8, Amsterdam

Zondagochtend 28 mei 2006
Zaal open: 10.30 uur
Aanvang: 11.00 uur

De entree bedraagt € 4,50 en voor studenten is dit € 2,00

►► R E S E R V E R E N

Reserveringen voor kaarten via www.varkensinnood.nl

►► M E E R I N F O

Voor overige vragen:
STICHTING VARKENS IN NOOD Postbus 14584 - 1001 LB Amsterdam
Hans Baaij 020 617 77 57 – 06 26 67 68 68 hans@varkensinnood.nl en www.varkensinnood.nl

Nederlandse bio-industrie veroorzaakt ontbossing Amazone

Uit onderzoek in opdracht van Milieudefensie en ontwikkelingsorganisatie Cordaid blijkt dat Nederland op grote schaal Braziliaanse soja importeert uit gebieden waar een groot aantal sojaproducerende bedrijven zich schuldig maakt aan kap van tropische bossen, slavernij, gewelddadige landonteigening, vervuiling en overtreding van milieuwetgeving. De snelgroeiende sojateelt is momenteel de belangrijkste oorzaak van ontbossing in het Amazonegebied.

Het overgrote deel van de importen van Nederlandse soja verdwijnt in veevoer voor varkens en vleeskuikens in de bio-industrie. Er is vastgesteld welke slachterijen het vee verwerken dat met deze foute soja is gevoerd. De bedrijven Vion (Dumeco), de grootste vleesverwerker van Europa, en Plukon Poultry (Friki), Nederlands grootste pluimveeslachter, zijn hierbij betrokken. Beide bedrijven zijn vaste leveranciers van Albert Heijn en Laurus (Super de Boer, Edah en Konmar).

Nederland is na China de grootste soja-importeur ter wereld.
Milieudefensie en Cordaid willen dat de Nederlandse overheid en alle bedrijven die betrokken zijn bij de sojaketen op korte termijn maatregelen nemen tegen de geconstateerde misstanden. Het Amazonewoud en de mensen die er wonen mogen niet langer worden opgeofferd. De priester, mensenrechten- en milieuactivist Edilberto Sena is hiervoor naar Nederland gekomen om te vertellen over de gevolgen van de sojateelt voor de gewone mensen in het Amazonegebied.