Drie hoofdwegen om dierenleed te verminderen

Dierenwelzijn en principes

In een wereld waarin steeds meer aandacht wordt besteed aan dierenwelzijn en er steeds minder ruimte is voor dieren in het wild, zijn er verschillende benaderingen ontstaan om dierenleed in de veehouderij te verminderen. Dit artikel belicht drie belangrijke wegen die we kunnen bewandelen om een positieve impact te hebben op het leven van dieren.

1. Op basis van het recht op vrijheid pleiten voor een vleesloze toekomst

   De eerste benadering richt zich op het fundamentele recht op vrijheid van dieren. Voorstanders van deze aanpak redeneren dat het houden en slachten van dieren voor voedselproductie indruist tegen dit recht. Ze pleiten voor een geleidelijke overgang naar diervriendelijke voedselalternatieven, zoals plantaardige diëten. Dit vereist een bewustwording van de morele implicaties van onze voedselkeuzes en de bereidheid om te evolueren naar een samenleving waarin dierenleed door voedselproductie wordt geminimaliseerd.
   Deze weg van geduld wordt onder anderen bewandeld door de Stichting Animal Freedom.
   

2. Op basis van de intrinsieke waarde van dieren streven naar een respectvolle behandeling

   Een tweede benadering baseert zich op het idee dat dieren intrinsieke waarde bezitten en recht hebben op een goed leven. Hierbij ondersteunen voorstanders veehouders die streven naar diervriendelijke praktijken. Ze pleiten voor humane slachtmethoden en de bescherming en ondersteuning van dierenwelzijn gedurende hun hele leven. Deze aanpak vereist dat we als samenleving de normen voor dierenverzorging verhogen, de veestapel verkleinen en ethische overwegingen bij consumptie aanmoedigen. Dit pad is geschikt voor mensen die er geen been inzien om van het ene dier te houden en het andere dier op te eten.
   Deze snelle weg wordt bewandeld door de dierenwelzijnscoalitie.
   

3. Op basis van plantaardige alternatieven vlees uitbannen

   De derde weg om dierenleed te verminderen omvat de ontwikkeling van plantaardige vleesvervangers en veganistische producten. Dit innovatieve pad richt zich op het verminderen van de vraag naar dierlijke producten door consumenten aantrekkelijke en smakelijke alternatieven te bieden. Door stapsgewijs traditionele vleesgerechten te vervangen door veganistische opties, kunnen we een positieve verschuiving teweegbrengen in de voedselindustrie en het dierenwelzijn verbeteren.
   Deze pragmatische weg wordt onder anderen bewandeld door de Vegetarische Slager en Those Vegan cowboys.

   Vleesvervangers kunnen ook gemaakt worden op basis van vlees ontwikkeld uit dierlijke stamcellen. Vooralsnog duur, maar er is geen ethisch bezwaar.
   

De kracht van het nemen van verantwoordelijkheid

Dierenwelzijn hangt nauw samen met de keuzes die we maken als individuen en als samenleving. Door te erkennen dat er verschillende wegen zijn om dierenleed te verminderen, kunnen we bewuster kiezen hoe we met dieren omgaan. Het is aan ons om na te denken over onze voedselkeuzes, over hoe veehouders te begrenzen die dieronvriendelijke praktijken omarmen, en als samenleving plantaardige alternatieven te ondersteunen. Samen kunnen we bijdragen aan een wereld waarin dieren met respect en mededogen worden behandeld, en waarin hun welzijn centraal staat in onze beslissingen.

Wat is effectief en duurzaam?

Het moge duidelijk zijn dat alleen de eerste hoofdweg zowel dierenwelzijn als dierenrechten behelst. Door de samenleving en ons voedselsysteem in te richten op basis van vrijheid slaan we het pad in van stoppen met het gebruiken van dieren en een deel van de vrijgekomen ruimte toewijzen aan dieren die van nature al vrij leven in de natuur. We hoeven dan alleen nog maar na te denken over waar de grenzen van onze eigen vrijheid liggen en deze te bewaken.

10 puntenplan voor de natuur

Ruim veertig groene organisaties presenteren onderstaande 10 puntenplan om na de val van het eerste kabinet Rutte en het vertrek van de heer Bleker het herstel van de natuur weer op te pakken:

1. Bescherm natuur en landschap
Om natuur en landschap te beschermen én Nederland een open en dynamisch land te houden is een nieuwe natuurbeschermingswet nodig. Die wet moet ambitieus en helder, eenvoudig en effectief zijn. De nieuwe wet moet verzekeren dat we zorgvuldig omgaan met alle waardevolle natuurgebieden en landschappen in Nederland. Een duidelijke begrenzing van stad en land voorkomt verdere versnippering. Natuurwaarden als stilte, nachtelijke duisternis en weidsheid moeten hersteld worden.

2. Bescherm de plant- en diersoorten van ons land
De Nederlandse natuur kent een enorme rijkdom aan plant- en diersoorten, van nationaal en internationaal belang. Bedreigde dier- en plantensoorten moeten actief worden beschermd, zodat zij behouden blijven voor huidige en toekomstige generaties. Alle bescherming is gebaseerd op goed onderzoek en monitoring, onder meer vastgelegd in actuele Rode Lijsten met bedreigde plant- en diersoorten.

3. Verbind en verbeter de natuurgebieden in Nederland
Planten en dieren in onze Nederlandse natuurgebieden moeten zich kunnen verspreiden. Daarom is het van levensbelang dat de natuurgebieden met elkaar verbonden zijn. Het onverkort realiseren van een robuuste Ecologische Hoofdstructuur (728.500 hectare) heeft de hoogste prioriteit. De kwaliteit van natuurgebieden moet verbeterd: milieuproblemen als verdroging en vermesting worden aangepakt.

4. Bescherm en herstel de unieke Nederlandse waternatuurgebieden
Met de Noordzee, de Waddenzee, het IJsselmeer, en de Zeeuwse Delta heeft Nederland unieke natuur van mondiaal belang in huis. Zeehonden, miljoenen trekvogels en andere dieren benutten ze als voedsel-, rust- en broedplaats. De natte natuur kan ons land beschermen tegen hoogwater. De getijdegebieden en onderwaternatuur zijn kwetsbaar. Daarom moet het menselijk gebruik van deze gebieden – recreatie, scheepvaart, visserij, energiewinning – volledig duurzaam worden. Specifieke gebieden in de Noordzee moeten worden gesloten voor visserij om de natuur te laten herstellen.

5. Zorg voor genoeg geld voor natuur
Goede natuur komt niet vanzelf. Twee derde van de Nederlandse natuur is er slecht aan toe, in het belang van mensen, dieren en planten moet die nodig hersteld en opgeknapt worden. De overheid moet zorgen voor voldoende geld voor onderhoud, toegankelijkheid en beheer.

6. Breng de natuur van het boerenland terug
Als gevolg van de intensivering van de landbouw is het Nederlandse platteland eentonig geworden. Weidevogels en andere dier- en plantsoorten verdwijnen hierdoor. Het boerenland moet weer natuurlijker worden. Nederland moet kerngebieden voor weidevogels inrichten, kleinschalige natuurelementen herstellen en oude beken en waterlopen terugbrengen. Europees landbouwbeleid moet de natuur op het boerenland ondersteunen.

7. Bescherm onze tropische natuur
De natuur van de Nederlands-Caribische eilanden Saba, Sint Eustatius en Bonaire kent veel unieke en onvervangbare soorten planten, dieren en ecosystemen. Dat geldt ook voor de andere eilanden van het Koninkrijk (Aruba, Curaçao en St. Maarten). Nederland is verdragsrechtelijk verantwoordelijk om deze natuur maximaal te beschermen om uitsterven en vernietiging te voorkomen. Financiering van goed beheer en krachtige handhaving is daarvoor noodzakelijk.

8. Stop de plezierjacht
Het doden van dieren is in beginsel niet toegestaan. Doden vindt alleen nog plaats bij risico’s voor de (lucht)verkeersveiligheid en volksgezondheid, bij schadebestrijding en in het kader van beheer van bepaalde specifieke diersoorten. Het doden van dieren vindt daarbij uitsluitend plaats als alle andere preventieve maatregelen gefaald hebben, en het doden de enige doelmatige oplossing is. De wildlijst wordt afgeschaft.

9. Vergroen de stad
De meeste Nederlanders wonen in de stedelijke omgeving. Natuur in de stad beschermt ze tegen hitte en fijn stof, helpt als waterberging, verbetert de kwaliteit van leven, draagt bij aan de gezondheid en maakt de stad aantrekkelijk om in te wonen. Voor de meeste kinderen is het de eerste plek waar ze met natuur in aanraking komen. Daarom moeten steden voldoende groene ruimte scheppen.

10. Geef elk kind recht op natuur
Natuur is voor iedereen. Ook kinderen moeten van jongs af aan kunnen ervaren en leren hoe leuk en waardevol natuur kan zijn. Daarom zijn natuureducatie en makkelijk bereikbare natuur van groot belang. Nederland moet zorgen dat ieder kind met natuur leert spelen en leven.

Deelnemende organisaties aan het tienpuntenplan:
Natuurmonumenten
Vogelbescherming Nederland
Coalitie DierenwelzijnsOrganisaties Nederland (23 organisaties)
De12Landschappen
Dutch Caribbean Nature Alliance
EIS Nederland
IUCN Nederlands Comité
IVN Nederland
KNNV
Landschapsbeheer Nederland
Milieudefensie
Natuur en Milieu
RAVON
Stichting De Noordzee
Stichting Duinbehoud
Stichting Veldonderzoek Flora en Fauna
Veldwerk Nederland
Vlinderstichting
Waddenvereniging
Wereld Natuur Fonds
Zoogdiervereniging

De dierenwelzijnscoalitie heeft haar voet klem tussen de deuren van LNV

De Dierenwelzijnscoalitie is een samenwerkingsverband van een twintigtal organisaties die opkomen voor de belangen van dieren. Zij verwijten minister Verburg van Landbouw, Natuur en Visserij dat zij geen betekenis geeft aan het begrip intrinsieke waarde van het dier.
Met deze constatering is ook de filosofische leegheid van het begrip intrinsieke waarde vastgesteld. Dat verklaart waarom de overheid er in het verleden weinig moeite mee had om dat begrip in de wet op te nemen; het zou voor de praktijk van de veehouderij toch geen gevolgen hebben. De ene organisatie wil in de praktijk kleine stapjes nemen onder het motto “liever iets dan niets bereikt” (bijvoorbeeld liever scharrel- in plaats van legbatterij-eieren of liever Volwaard- dan plofkippen). De andere organisatie wil liever een principieel standpunt innemen onder het motto “als we de intensieve veehouderij een vinger zouden geven dan pakken ze de hele hand” (liever geen vlees eten dan biologisch vlees).
In de praktijk van de veehouderij is de laatste 30 jaar niets bereikt op basis van een beroep op de intrinsieke waarde van het dier. Toch kunnen de organisaties uit de coalitie het begrip niet loslaten. Men is bang geen voet meer tussen de deur te hebben. En daarmee hebben zij zich immobiel gemaakt. Ze hebben een voet tussen de deur maar niet meer het overzicht of er niet ergens anders in het dieronvriendelijke gebouw van de overheid veel beter toegankelijke deuren zijn, waardoor veel gemakkelijker binnen is te komen in het hart van de bestuurders.
Die toegankelijker deur leidt niet alleen naar het hart van de bestuurders, maar ook naar het bewustzijn van de kiezers en consumenten. Het bordje bij die deur vermeldt dat dieren een dierwaardig bestaan moeten kunnen leiden. Wanneer je de deur binnengaat dan leidt de gang naar de mogelijkheid om natuurlijk gedrag te kunnen vertonen. Wie nog wat verder om zich heen kijkt zal zien dat er meer van dergelijke deuren zijn in het politieke complex, die zijn te plaatsen onder de noemer “vrijheid”. Vrijheid en betrokkenheid (oftewel respect) zijn begrippen die mensen meer aanspreken dan eigen of intrinsieke waarde.
Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.