Respect is heel natuurlijk onder dieren

In de Groene schreef Sanne Bleumink in juni 2016 een interessant artikel over de manier waarop mensen naar dieren kijken. Dieren zouden veel meer respect krijgen wanneer we de manier waarop dieren in de wereld staan serieus nemen.
Bovenaan het artikel heeft de redactie gemeld:
Van ‘slurvige’ intelligentie bij olifanten en een pientere muggenzwerm tot het wood wide web van bomen: als we ons superieure mensbeeld in de wetenschap overboord gooien, gaat er een inspirerende wereld voor ons open.
Uit het artikel een citaat als aanloop naar respect.
Nicholas Ouellette geeft aan de universiteit van Stanford, aan de afdeling voor Civil and Environmental Engineering, leiding aan een lab dat onderzoek doet naar zelforganisatie in complexe systemen. In een e-mail schrijft hij me: ‘Het interessante is dat allerlei verschillende soorten dieren, zoals vogels, vissen en insecten, relatief uniform groepsgedrag blijken te vertonen.’ Die groepssystemen zijn robuust, want het maakt voor een zwerm niet uit of er een individu wegvalt. ‘Het zijn zelforganiserende, leiderloze systemen, die foutjes van het individu kunnen opvangen.’
Ouellette voert onderzoeken uit met zwermen niet-stekende muggen. Hij wil weten hoe de individuele muggen met elkaar communiceren en hoe dit leidt tot het vormen van de zwerm. Hoe komt vanuit die som van individuen plotseling dat ‘intelligente’ collectief naar boven? Hoe ontstaat deze ‘emerging property’? Ouellette blijft overigens liever spreken van ‘gedrag’ dan van ‘intelligentie’, maar ‘dat hangt af van de definitie van intelligentie die je gebruikt’.
In een van zijn onderzoeken ontdekte hij dat mannetjesmuggen bij het horen van het geluid van een vrouwtjesmug allemaal op het geluid af stoven, maar dat ze bij het geluid van een mannetjesmug juist een bepaalde afstand hielden. Niet te dichtbij en niet te ver weg, er ontstond precies dezelfde afstand tussen alle mannetjesmuggen. Zo vormde zich de zwerm. Eenvoudige regels tussen individuele muggen, zoals de afstand die moet worden gehouden tot het andere individu, bepalen hier dus wat er uiteindelijk in het collectief gebeurt.
Tot zover de Groene.
Op primitieve wijze duikt in de zwerm muggen een emergente eigenschap op die bij mensen in abstracte vorm respect wordt genoemd.
Respect bij mensen is het midden houden van de juiste betrokkenheid en de juiste afstand. Respect van mensen naar dieren is in wezen hetzelfde.
Voor wie wil weten hoe respect voor dieren getoond kan worden en wat het oplevert, klik hier.

Dierenliefde op de webcam

Op Beleef de lente zijn weer veel dieren te volgen bij het verzorgen van hun jongen. Dat gaat niet altijd zachtzinnig. In de Volkskrant van 19 maart beschrijft Tonie Mudde welke reacties het oproept wanneer “vogels kijken via de webcam onaangenaam wordt”.

Met de introductie van de webcam zijn ook twee fenomenen op gedoken waar we nog niet zoveel ervaring mee hebben: mogen of moeten we ingrijpen als we zien aankomen dat een jong het niet gaat redden? En: hebben dieren recht op privacy?
Om met het laatste te beginnen: het is belangrijk dat het publiek zich bewust is welke ingrepen in de natuur eerder levensbedreigend werken dan levensreddend. Bekende voorbeelden zijn reekalfjes die in het gras afwachten wanneer hun moeder hen weer komt zogen. Nietsvermoedende voorbijgangers willen nog wel eens ten onrechte denken dat het jong verstoten is. Juist door het dier dan aan te raken en een menselijke geur over te dragen wordt de kans vergroot dat het dier daarna door de moeder wordt verstoten.
Een ander voorbeeld is het koekoeksjong. Het dier werkt andere jongen uit het nest. Terugzetten heeft geen zin want ze worden er opnieuw uitgewerkt.

In de Volkskrant schrijft ook Midas Dekkers over de stelling dat dieren recht op privacy hebben. Voor hem hoeven webcams niet. Dieren storen zich niet aan webcams onder het motto “wat niet weet, wat niet deert”. De trouwe kijkers die zien aankomen dat er een dode gaat vallen in het nest, willen graag dit voorkomen en bestoken de webcam plaatsers met mailtjes om hen te laten ingrijpen. Dat is een effect dat men niet zo goed had ingeschat bij het plaatsen van de webcams. Die werden juist geplaatst om liefde voor de dieren op te wekken. Wat dan gebeurt zie je vaak: mensen gaan zich identificeren met het stervende dier. Jonge dieren zullen zeer waarschijnlijk geen benul hebben wat hun lot is.

Veel belangrijker is dat we met zijn allen een constructieve communicatie op gang brengen waar een dier recht op heeft.
Wat mij betreft is dat onze betrokkenheid (dierenliefde) zich zo vertaalt dat we werken aan omstandigheden en inrichten van de samenleving waarbij dieren de ruimte krijgen om hun natuurlijke gedrag te vertonen zonder dat ingrijpen van buiten nodig is. De dood is onderdeel van het leven. Leven in onvrijheid niet.

Bereidheid om vlees te minderen voor klimaat nog te klein

De Chatham-Housestudie is een onderzoek naar onder andere de bereidheid in de wereld om klimaatverandering tegen te gaan door minder vlees en zuivel te eten. Die bereidheid blijkt gelukkig bij de Chinezen groot. Vanwege de grote bevolking wordt daar het meeste vlees gegeten, maar die consumptie kan sterk groeien wanneer de welvaart daar toeneemt.

Opvallend is dat mensen ten onrechte denken dat de invloed van vleesconsumptie op het klimaat gering is.

Alle partijen die invloed hebben op vleesconsumptie zullen moeten samenwerken om het bewustzijn te verhogen dat vleesconsumptie samenhangt met klimaatopwarming.
Waarom is er zo weinig bereidheid om de gevolgen van wat we eten te bezien voor landbouwhuisdieren?

Wat zou ideaal zijn voor het lot van dieren in de veeteelt in Nederland?

Onverschilligheid ten opzichte van dieren is achilleshiel van dierenactivist

Terwijl vrijwel iedereen tegen het berokkenen van dierenleed is, kan de houding van de mens tegenover het lot van dieren gekenschetst worden als onverschillig. Het lot van de meeste dieren is dat hun leven voortijdig eindigt. Dat voortijdige is in vergelijking met de mens. Is de mens niet meer economisch van nut, dan mag hij/zij rustig het “natuurlijke” einde afwachten. Voor dieren is een dergelijke oplossing zeldzaam, zoals het koeienrusthuis van stichting de Leemweg.
Dieren die een bepaalde leeftijd bereiken worden gedood om gebruikt te worden. Dat is economie en daar ligt bijna niemand wakker van.
De situatie in de natuur is weinig anders: het dier dat ziek, zwak of misselijk wordt, wordt prooi voor het dier dat snel of slim genoeg is om het dier te verschalken. Je kwetsbaarheid verbergen is een tweede natuur voor vele prooidieren. Medewerkers uit de dierenopvang komen dit fenomeen tegen wanneer zij aangeslagen dieren binnen krijgen. Binnen no time laten veel dieren hun kwetsbaarheid wel zien en sterven, terwijl de kans op overleven bij binnenkomst er nog zo duimendik bovenop leek te liggen. Net doen of je het gaat overleven is een overlevingsstrategie. Wat dat betreft lijken dieren ook op mensen.
Het zou mooi zijn als mensen hun mededogen met dieren niet pas gaan voelen wanneer dieren dood gaan, maar eerder met het leven van de dieren voor de dood. Daar hebben mensen door hun levensstijl veel meer mee te maken dan de meesten zich realiseren. Wanneer je vlees eet, ben je verantwoordelijk voor de manier waarop dieren worden gehouden. Wanneer je bont draagt, draag je bij aan de instandhouding van de bontfokkerij. Het heeft geen zin om je druk te maken over dat een dier gedood wordt voor deze beslissingen, hoogstens over de wijze waarop. Een voorbeeld is de palingrokerij, waar het voor de paling akelig lang duurt voordat het aan zijn eind komt.
Voor de dierenactivist die wil opkomen voor de belangen of het welzijn van dieren is belangrijk te realiseren waarop hij een ander aanspreekt. Een vleeseter moet je niet aanspreken op het feit dat het dier waarvan hij vlees eet, ooit is gedood. “Vlees eten is moord”. Een dergelijke activist pleegt eerder “social suicide”. Daar wil niemand naar luisteren.
Iemand die overweegt om een huisdier te nemen, spreek je aan op de nadelen die de aanschaf zal hebben. Er moet ook voor het dier worden gezorgd als je op vakantie wil. En bij kinderen die zeuren om een konijn of een zeldzaam huisdier is de vraag: “Zullen zij ook de verzorging willen blijven doen als het nieuwtje eraf is? “ Met andere woorden wat is de situatie als de onverschilligheid ook toeslaat bij de eigen kroost.
Een eerlijke communicatie over de nadelen van het rekening met de belangen van dieren is in eerste plaats van belang voor de mens, maar niet minder in het belang van het dier. Wil een dierenactivist effectief iets betekenen voor dieren dan moet hij of zij in de eerste plaats kunnen leven met de onverschilligheid van mensen over het lot van dieren. Kan hij dat niet dan raakt hij gefrustreerd en windt hij zich op over de verkeerde zaken. Dat is allemaal energie die verloren gaat om in te kunnen zetten voor wat wel effectief is, namelijk in gesprek te raken met de ander die een dier wil gebruiken.
Van de moordenaar van Pim Fortuyn wordt gezegd dat hij zich vreselijk opwond over de onverschilligheid van Fortuyn over het welzijn van nertsen. De frustratie werd omgezet in handelingen die principieel ingaan tegen waar het in leven omgaat, namelijk vrijheid. Gun je dat een ander niet, dan blokkeer je de voorwaarde waar het andere belangrijke in het leven het van moet hebben, namelijk liefde en betrokkenheid voor de ander. Vrijheid en betrokkenheid vormen weer de basis voor respect. Wil je als dieren(rechten)activist effectief blijven dan moet je snappen hoe onverschilligheid en respect zich verhouden. Onverschilligheid staat tegenover betrokkenheid, maar die tegenstelling is vaak schijn. De meeste mensen zijn wel betrokken (te maken) bij het welzijn van dieren voor de dood. Hoe de welzijn van dieren geregeld moet worden is bron van eindeloze discussies en ligt voor elke diersoort anders. Wat wel gemeenschappelijk is dat de vrijheid om een natuurlijk gedrag te kunnen vertonen voor elk levend wezen belangrijk is. Onverschilligheid voor dat belang is niet erg, zolang mensen zelf maar niet in hun gedrag dit principe schenden. Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet. Daarover moet het gesprek gaan.