Het Droste-effect van paradoxale kunst door Tinkebell

In de Volkskrant van 21-jan-2011 een analyse van de kunst van Tinkebell. Deze dag spreekt een rechter zich erover uit of zij 95 hamsters heeft mishandeld.
In de Volkskrant spreken 3 specialisten zich uit over de vraag of Tinkebell shock art maakt of propaganda.
Kunstkenner Ann Demeester verwacht van kunst grotere complexiteit dan de uitputtende manier waarop Tinkebell haar hamsters liet optreden in rollende hamsterballen.
“Dierenactivist” Niels Dorland, woordvoerder van de Landelijke Dierenbescherming, vraagt zich af of door Tinkebell’s actie het welzijn van dieren wel is verbeterd.
Communicatiespecialist Daan Remarque heeft bewondering vanuit een marketingbril en vindt dat het doel van Tinkebell om de dubbele moraal van mensen in de omgang met dieren is aangetoond.

Hoe het ook zij, de meeste mensen die zich bekommeren om dierenwelzijn hadden Tinkebell het liefst doodgezwegen. Maar door de rechtszaak en de media aandacht als gevolg daarvan heeft Tinkebell zich als een virtuele baron van Münchhausen uit het ethische moeras omhoog getrokken. Was zij doodgezwegen dan werd er in de media niet gesproken over de dubbele moraal in de omgang met dieren. Maar ook Tinkebell kan niet bewijzen dat zij door haar acties echt een hoger doel heeft gediend of alleen maar haar aandachtsverslaafde ego. Door deze zaak aandacht op Twitter te geven, ontstaat een Droste-effect. In elke tweet zit zowel het hogere doel als een poging om haar ego te negeren. En de opdracht om iets te negeren is een paradox.

Hopelijk gaan we allemaal binnenkort (weer) over tot het bespreken van simpelere oplossingen voor dierenleed waar het dierenwelzijn wel onweerlegbaar mee is gediend.

Keuken van de ongewenste kunst

Er zijn nogal wat kunstenaars die ons een spiegel willen voorhouden terwijl zij ondertussen de verdenking op zich afroepen dat zij slechts uit zijn op inkomen en aandacht.

Te denken valt aan Tinkebell en Wim Delvoye, maar ook Nicolle Schatborn en Rob Hagenouw, die een keuken van het ongewenst dier runnen. Zij vermarkten door plezierjagers geschoten dieren.

Uit de Volkskrant:
Geregeld staan Hagenouw en Schatborn met hun rollende keukentje op festivals. Op bevrijdingsdag met 'een broodje vredesduif'. Tot hun assortiment hoort ook een bisque van Amerikaanse zoetwaterkreeftjes die welig tieren in Hollandse sloten. Of de 'My Little Pony burgers', gemaakt van uitgerangeerde hobbypaarden. Naar aanleiding van het eten gaan ze met hun klanten in gesprek over onze houding ten opzichte van dieren en voedsel.
Interessant vindt Hagenouw ook de zwanen die rondom Schiphol geschoten worden. Jagers durven die dieren vaak niet mee te nemen nadat ze geschoten zijn, bang dat wandelaars of andere dierenvrienden agressief zullen worden wanneer ze zo'n mooie witte vogel met een rode vlek zien. Dus laten jagers hun prooi achter in het land. Niemand die zo'n dier ook eet. 'Hoewel het heerlijk vlees is, gooit een poelier het hoogstens door de wildpaté'.
Tot zover de Volkskrant.

Natuurlijk, kunstenaars moeten ook eten en wanneer wat je produceert niet zo goed verkoopt waarom zou je je dan niet ontfermen over wat bij een plezierjager overschiet?
Tinkebell vindt de Nederlanders maar hypocriet: wel bont kopen en bio-industrievlees eten en niet een tas maken van jouw eigen huisdier? En wie zichzelf laat steriliseren omdat ze het niet verantwoord vindt om kinderen te krijgen en te laten opgroeien in een duistere toekomst, is dat klasse of schaamteloos?
Wim Delvoye vindt dat je met tattoos op levende dieren zowel de kunst een dienst levert als het dier laat leven.
Allemaal waar, maar het knaagt wel aan het gevoel voor goede smaak.
Waarom? Omdat het allemaal gemakkelijk anders en minder kromme tenen trekkend kan.

De plezierjacht is zo georganiseerd dat zowel prooi-jager als prooidier worden geschoten, zodat een natuurlijk evenwicht wordt verstoord.
Hagenouw en Schatborn willen een discussie losmaken en een verandering op gang zetten. In een wereld waarin plezierjacht, bonthandel, zuivel- en vleesconsumptie dierenleed veroorzaken en de laatste twee bijdragen aan klimaatopwarming zouden kunstenaars veel constructiever bijdragen aan het toegankelijk en aantrekkelijk maken van alternatieven waarbij helemaal geen echte dieren worden gebruikt. Er zijn talrijke voorbeelden van integere kunstenaars die foto’s, video, beeldhouwwerken, schilderijen etc. maken waaruit respect en bewondering voor dieren spreekt. De aandacht voor dierenrechten is nog maar net begonnen.

Nog een citaat uit de Volkskrant.
"Het lijkt nog ver weg voordat er in Nederlandse toprestaurants op grote schaal kraai wordt verkocht. Maar de emancipatie van de gans is goed op weg. Ook andere bedrijven maken ganzenkroketten en ganzenworst. Zo is het een mooi voorbeeld van moderne kunst, vinden Hagenouw en Schatborn".

Moderne kunst? Het is eerder dat bovengenoemde kunstenaars een stap terug doen dan vooruit.

Dieren mogen eigenlijk nooit bij een kunstproject worden gebruikt

In antwoord op Kamervragen van de PvdD over het gebruik van cavia’s bij Tinkebell’s kunstproject antwoordde minister Gerda Verburg van LNV onder meer het volgende:

Hoe beoordeelt u dit zogenaamde kunstproject in het licht van de vijf vrijheden van Brambell die u in uw Nota Dierenwelzijn noemt als parameters voor een goed dierenwelzijn?

Tegen het gebruik van levende dieren bij kunstprojecten hoeft geen bezwaar te bestaan, mits het gaat om dieren die normaliter onder soortgelijke omstandigheden leven en daaraan zijn aangepast.

Tot zover het antwoord van de minister.
Met dit antwoord kun je twee kanten op. Cavia’s worden helaas vaak onder de miserabele omstandigheden gehouden als in de “rollende speelballen” van Tinkebell.

Anderzijds is geen enkel dier hier aan aangepast.

Omstreden haantjes actie

Kippenfokkers doden elk jaar miljoenen jonge haantjes. Voor kunstenares Katinka van Bruggen reden dit weekend ruim vijftig haantjes op te kopen.
Ze wilde de beestjes zondag tijdens een kunstmanifestatie in Amsterdam verkopen om op die manier aandacht te vragen voor jonge haantjes. De diertjes gaan direct na de geboorte door de shredder.
De organisatie van de manifestatie vond de actie geen goed idee. Zij namen de kuikentjes van Van Bruggen in beslag en deden aangifte tegen haar bij de politie.

Tot zover het verslag op RTV-NH.

"Kunstenares" Katinka van Bruggen ("Tinkebell") kennen we nog van haar "actie" om knuffels van dode huisdieren te maken. Zo zou zij naar verluid van haar overleden kat een tas hebben gemaakt.
Ook andere kunstenaars (bijvoorbeeld Nathalia Edenmont) proberen via (foto's van) dierenleed hun naam wat meer bekendheid te geven en hun (kunst?)leren portemonnee te spekken volgens de redenatie dat anderen toch ook dieren gebruiken voor voeding of kleding.
De PvdD stelde nav dit incident kamervragen over wie er in Nederland eigenlijk bevoegd is om dieren te doden en of de minister enig idee heeft hoe vaak het voorkomt dat zoiets illegaal gebeurt.

Zie ook het artikel "Het doden of toetakelen van een dier als kunstobject: kunst of ziek"?
.